دومین نشست انجمن بختیاریک با موضوع؛ بختیاری ها و مشروطه‌خواهی

آروان خبر//دومین نشست از سلسله نشست های”تازه های تاریخ مشروطیت” انجمن بختیاریک پانزدهم شهریورماه در پلتفرم کلاب هاوس برگزار شد.دکتر غفار پوربختیار، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ بختیاری، دکتر فرشید خدادادیان، پژوهشگر تاریخ نفت و مدیریت دانش و مهندس اسفندیار مهرآیین در این نشست که با حضور علاقه مندان برگزار شد، دیدگاه ها و نظریات خود در زمینه موضوع؛ بختیاری ها و مشروطه را بیان کردند.
ضرورت بازخوانی تحلیلی موضوع بختیاری و مشروطه
در ابتدای این نشست، مهندس اسفندیار مهرآیین، موسس و مدیر انجمن بختیاریک با اشاره به موضوع سلسله نشست های مجازی انجمن در بررسی تازه‌ های تاریخ مشروطیت، با اشاره به مواردی از ارتباط نخبگان، پیشگامان و خان های بختیاری حاضر در انقلاب مشروطه و ارتباط ایشان با علمای اصفهان، ابعاد این ارتباط را فهرست وار اعلام و بررسی جامع و کامل این موارد را به نشستی دیگر که در آینده توسط انجمن بختیاریک و با حضور دکتر داراب ظفریان، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ بختیاری برگزار خواهد شد، موکول کرد.
خان های بختیاری پس از مشروطه
در ادامه؛ دکتر غفار پوربختیار، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ بختیاری بعنوان سخنران اصلی این نشست، دیدگاه ها و نظریات خود را بر اساس نگاه تحلیلی و با رویکرد SWOT نسبت به حضور و تاثیرگذاری بختیاری ها در جنبش مشروطه ارائه نمود.
دکتر پوربختیار با اشاره به نظام ارتباطی خوانین بختیاری با گروه ها و بسته های جمعیتی تابع خود گفت؛ پس از انقلاب مشروطه سبک زندگی خان های بختیاری دگرگون شد.این تغییرات نه تنها در ابعاد شکلی رخ داد و شیوه های مسکن، خوراک، پوشاک و درآمد خان ها تغییر کرد، بلکه ابعاد محتوایی سایر امور زندگی روزمره آنها همچون نوع نگرش به شبکه ارتباطی و بسته های خود، ازدواج، خانواده و زن و نیز نگرش آنها به علم و دانش اندوزی نیز دچار دگرگونی شد.اگرچه بعضی از خان ها و خان زاده های مقیم پایتخت و تحصیل کرده اروپا به این دگرگونی ها تمایل زیادی نشان دادند و به وقوع آنها در ایل بختیاری اصرار کردند، اما عده ای از خان های کهنسال و سنت گرا در مقابل این تغییرات ایستادگی کردند.همچنین تحولات ناشی از حضور ایشان در جنبش مشروطه باعث شد شبکه ارتباطی ایشان با وابستگان شان نیز دچار تغییراتی شود.
این پژوهشگر تاریخ بختیاری افزود؛ پس از فتح تهران و اعاده نظام مشروطه، دو مسئله بـر روی نظـام خـان سـالاری بختیـاری تـأثیر بسزایی داشت که یکی اقامت خوانین در تهران و پایتخت نشینی آنان و دیگری مسافرت خان هـا و خانزادگان به اروپا بود.خان ها در راستای حفظ مناصبی که در دولت مشروطه به دست آورده بودند، ناگزیر به سکونت در پایتخت بودند.پایتخت نشینی از یـک سـو و مسـافرت بـه اروپـا از سوی دیگر باعث شد تا خان های بختیاری نه تنها در بعد شکلی، دگرگونی در مسکن، خـوراک، پوشاک و لوازم خانه را پذیرا باشند، بلکه مهمتر از آن در بعد محتوایی، آشنایی با فرهنگ، آداب و مناسبات شهرنشینی و خلق و خوی شهری نیز آثار خود را بر آنها بـاقی گذاشـت و موجبـات دگرگونی در فکر، اخلاقیات، عرف و عادات و روش و منش زندگی شان را فراهم کرد.
رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر ادامه داد؛ باید پذیرفت که علاقه و اصرار خان های جوان و تحصیلکرده اروپا به تأسـیس یـک حـزب ترقی خواه و نوگرا در ایـل بختیـاری آن هـم در آن روزگـار، تحـولی عمیـق و اساسـی در ایـل بختیاری بوده که خود نشان دهنده نتایج بازگشت دانش آموختگان بختیاری از اروپا بوده است.به زودی نه تنها سطح آگاهی عمومی خان زادگان تحصیل کرده، بلکه سطح آگـاهی عمـومی اغلـب خان های بختیاری و زنان و فرزندانشان بسیار افزایش یافت.روزنامه خـوانی و علاقـه بـه کسـب اطلاعات عمومی، به ویژه درباره مسائل روز دنیا در ایل بختیاری و حتی در میان زنـان بختیـاری که اغلب شوهرانشان دانش آموخته فرنگ بودند و سال ها در آن دیار اقامت داشتند، رواج یافت، تا آنجایی که مکبن روز در این باره می نویسد: زن های بختیاری.با ولع و اشتیاق فراوان، وقـایع روزانه را با خواندن روزنامه ها پیگیری می کنند.بیشتر آنان طرفدار شـرکت زنـان در انتخابـات و داشتن حق رأی مانند زنان اروپایی هستند.در ایـن برهـه دانـش و آگـاهی زنـان بختیاری تا جایی افزایش یافت که یک بانوی بختیاری به نام بـی بـی کوکـب بختیـار در آغـازین سال های عمر دولت پهلوی به اروپا عزیمت کرد و یکی از نخستین بانوان ایرانی بود که سفرنامه فرنگستان از خود به یادگار گذاشت.
دکتر پوربختیار در جمع بندی سخنان خود یادآور شد؛ با رویکرد تحلیلی بر مبنای مدلSWOT باید تهدیدهای این زمینه را نیز ببینیم.شکافی که بین خان های بختیاری با بسته های خود شامل، طوایف و همچنین اقوام غیربختیاری ساکن در سرزمین بختیاری و همچنین تغییراتی که در روابط بین خانواده های خوانین ایجاد گردید باعث شد پس از مشروطه، رضا شاه از این شکاف ها بیشترین استفاده را داشته باشد.وضعیتی که انگلیسی ها نیز در دامن زدن بدان بی تاثیر نبودند و بدلیل وجود نفت، روابط خود را با خوانین بختیاری بازتعریف کردند و از سویی بی نیازی خوانین بدلیل درآمدهای نفتی از قوم بختیاری نیز باعث شد تا فاصله ایشان با خوانین بیشتر شود.موضوعی که باید توسط پژوهشگران بررسی شود که چگونه درآمد و استبداد نفتی موجب انشقاق در جامعه نظام مند قوم بختیاری گردید.
ضرورت نگاه نقادانه به تاریخ
دکتر فرشید خدادادیان، پژوهشگر تاریخ نفت و مدیریت دانش در پایان این نشست ضمن تشکر از دکتر پوربختیار و تقیر از زحمات طولانی ایشان در بررسی تحلیل تاریخ بختیاری، خاطرنشان کرد؛ جوانان و پژوهشگران بختیاری باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر تاریخ خود را ننویسند، دیگران برایشان تاریخ خواهند نوشت، چنانچه تاکنون نیز کلان روایت تاریخی حضور و نقش بختیاری ها در جنبش مشروطه اینگونه بوده است.
خدادادیان، با اشاره به نقل قول جن راف گارثویت مبنی بر؛ “کنفدراسیون ایلی” بختیاری گفت؛ باید این پرسش اساسی مورد توجه قرار گیرد که چرا بختیاری ها از کنفدراسیون ایلی به درگیری های بین طایفه ای و حتی درون طایفه ای رسیده اند.
این پژوهشگر تاریخ نفت و مدیریت دانش با اشاره به رویکرد تحلیلی دکتر پوربختیار بر اساس مدل تحلیلی SWOT افزود؛ نگاه نقادانه به تاریخ باعث می شود تا برداشت درست تری از تاریخ و گذشته داشته باشیم.
انجمن بختیاریک
انجمن فرهنگی و پژوهشی بختیاریک، دارای مجوز فعالیت رسمی، مدت دوسال است که در حوزه فرهنگ و هنر، ادبیات، تاریخ، فولکلور، جغرافیای تاریخی، مردم شناسی و میراث فرهنگی و تاریخی قوم بختیاری کار می کند و علاوه بر سلسله نشست های علمی، هم افزایی و برنامه های مشترک با دیگر انجمن ها و تشکل های اقوام و ادیان مختلف ایران را با رویکرد انسجام ملی و هویت سرزمینی در دستور کار دارد.سلسه نشست های تازه های مشروطیت این انجمن، بصورت ماهیانه و در پلتفرم های فضای مجازی برگزار می شود.