آروان خبر // ترپی یکی از تیرههای برجستهی طایفهی هزارسی ذلکی در ایل بختیاری است که ریشههای آن به منطقهی بزنوید در بخش ذلقی بازمیگردد؛ منطقهای که امروزه با نام شهر تیتکان شناخته میشود. این شاخه در تاریخ و هویت ذلکیها جایگاهی ویژه دارد و از آن بهعنوان «مادر ملک» بزنوید یاد میشود؛ اصطلاحی که […]
آروان خبر // ترپی یکی از تیرههای برجستهی طایفهی هزارسی ذلکی در ایل بختیاری است که ریشههای آن به منطقهی بزنوید در بخش ذلقی بازمیگردد؛ منطقهای که امروزه با نام شهر تیتکان شناخته میشود. این شاخه در تاریخ و هویت ذلکیها جایگاهی ویژه دارد و از آن بهعنوان «مادر ملک» بزنوید یاد میشود؛ اصطلاحی که نشاندهندهی نقش محوری ترپی در شکلگیری و تثبیت هویت ایلی ذلکیهاست.
خانوادههای شاخص ترپی در بزنوید با نامهای پازیار و اشکش شناخته میشوند. بخشی دیگر از جمعیت این شاخه در شهرستانهای ازنا، ماهشهر و بندر امام سکونت دارند و بیشتر با نام خانوادگی ذلقی معرفی میشوند. این پراکندگی جغرافیایی نشاندهندهی گسترهی نفوذ و حضور اجتماعی ترپیها در مناطق مختلف ایران است.
ترپیها در ساختار طایفهی ذلکی نهتنها مالک زمینهای کشاورزی و آسیابهای منطقه بزنوید بودند، بلکه در اقتصاد سنتی و معیشت محلی نقشی پررنگ ایفا کردند. آنان بهعنوان شکارچیان چیرهدست شناخته میشدند؛ مهارتی که علاوه بر تأمین معیشت، جایگاه اجتماعی آنان را تقویت کرده و موجب پیوندهای خویشاوندی گسترده با بزرگان دیگر تیرههای ذلکی شد. همین ویژگیها باعث شد ترپیها در انسجام ایلی و اتحاد اجتماعی نقش محوری داشته باشند.
بر اساس روایتهای محلی و فرضیههای ایلی، بخشی از شاخهی ترپی در گذر زمان با مهاجرت به طایفهی حاجیوند پیوستند و در آن ساختار با نام گرپی شناخته شدند. این گروه عمدتاً در مناطق اطراف الیگودرز، ازنا و دورود سکونت دارند. تغییر نام از ترپی به گرپی در این شاخهی مهاجر، نشانهای از سازگاری و ادغام فرهنگی در محیط جدید است، در حالی که ریشههای ایلی و پیوندهای تاریخی آنان همچنان به طایفهی ذلکی بازمیگردد. شاخهی ترپی با خاستگاه تاریخی در بزنوید و حضور گسترده در مناطق مختلف، هم در بُعد اقتصادی (زمین و آسیاب)، هم در بُعد زیستی (شکار و معیشت)، و هم در بُعد اجتماعی (خویشاوندی و اتحاد ایلی) نقشی کلیدی در تاریخ و هویت طایفهی ذلکی ایفا کرده است. فرضیهی مهاجرت بخشی از ترپی به طایفهی حاجیوند و شناختهشدن آنان با نام گرپی، نشاندهندهی پویایی و انعطاف ساختارهای ایلی در گذر زمان است؛ پویاییای که هویت بختیاری را همواره زنده و متحول نگاه داشته است.
Δ