ساسان اشکش //محله‌ی کاروانسرای کلگه در مسجدسلیمان، یکی از بافت‌های تاریخی و ریشه‌دار این شهر نفت‌خیز است که در سال‌های آغازین شکل‌گیری مسجدسلیمان، نقشی کلیدی در توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی منطقه ایفا کرده است. این محله از ابتدا با ترکیب جمعیتی متنوعی شکل گرفت؛ اقوامی چون اصفهانی‌ها، شوشتری‌ها، کولی‌های صنعت‌گر و بختیاری‌ها در آن سکونت […]
ساسان اشکش //محله‌ی کاروانسرای کلگه در مسجدسلیمان، یکی از بافت‌های تاریخی و ریشه‌دار این شهر نفت‌خیز است که در سال‌های آغازین شکل‌گیری مسجدسلیمان، نقشی کلیدی در توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی منطقه ایفا کرده است. این محله از ابتدا با ترکیب جمعیتی متنوعی شکل گرفت؛ اقوامی چون اصفهانی‌ها، شوشتری‌ها، کولی‌های صنعت‌گر و بختیاری‌ها در آن سکونت داشتند و هر یک با فرهنگ، زبان و سبک زندگی خاص خود، به غنای اجتماعی و فرهنگی کلگه افزودند. این تنوع قومی، بستری برای شکل‌گیری شبکه‌های ارتباطی گسترده و تعاملات اجتماعی پایدار فراهم کرد که در تقویت انسجام محله‌ای نقش مؤثری داشت.
در قلب این محله، بازار کاروانسرا به‌عنوان مرکز اقتصادی و تجاری، محل تأمین نیازهای روزمره‌ی بخش قابل‌توجهی از مردم مسجدسلیمان بود. مجموعه‌ای از مغازه‌های کوچک و بزرگ در این بازار، انواع کالاهای مصرفی، سنتی، صنعتی و خدماتی را عرضه می‌کردند. پویایی این فضا، حاصل فعالیت مستمر فروشندگان، صنعت‌گران و خریدارانی بود که بازار را به یکی از نقاط زنده و پرتحرک شهری تبدیل کرده بودند. اما با گذر زمان و تحولات اقتصادی، این بازار دچار رکود شد و بسیاری از واحدهای تجاری تعطیل یا رها شدند.
در دهه‌های اخیر، کلگه با چالش‌هایی جدی مواجه شده است؛ کاهش فرصت‌های شغلی، فرسودگی زیرساخت‌ها، و نبود برنامه‌ریزی جامع شهری، موجب مهاجرت بخش قابل‌توجهی از ساکنان قدیمی شده و نرخ خالی‌ماندن واحدهای مسکونی و تجاری را افزایش داده است. خانه‌هایی که روزگاری محل زندگی و فعالیت بودند، امروز به فضاهایی متروکه و آسیب‌پذیر تبدیل شده‌اند که از منظر اجتماعی نیز زمینه‌ساز بروز آسیب‌هایی چون اعتیاد، انزوای اجتماعی و کاهش امنیت محله‌ای شده‌اند.
نبود خدمات شهری مناسب—از جمله سیستم حمل‌ونقل عمومی، مدیریت پسماند، روشنایی معابر، و نگهداری فضای سبز—در کنار فقدان مراکز فرهنگی، ورزشی و حمایتی، موجب کاهش مشارکت اجتماعی و تضعیف حس تعلق در میان ساکنان باقی‌مانده شده است. این کمبودها نه‌تنها کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند، بلکه مانعی جدی در مسیر بازآفرینی و توسعه‌ی پایدار محله به‌شمار می‌روند.
با این‌حال، کلگه همچنان از ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای احیا برخوردار است. موقعیت مکانی مناسب، پیشینه‌ی تاریخی، و وجود فضاهایی قابل‌تبدیل به کاربری‌های فرهنگی، گردشگری و خدماتی، از جمله نقاط قوت این محله‌اند. احیای کلگه نیازمند تدوین طرح‌های بازآفرینی با مشارکت جامعه‌ی محلی، مرمت و بهره‌برداری مجدد از بناهای تاریخی، ایجاد مراکز توانمندسازی اجتماعی، و اجرای برنامه‌های فرهنگی و خدماتی است. همچنین، ضروری‌ست نهادهای برنامه‌ریز شهری با رویکردی بین‌رشته‌ای و مبتنی بر داده‌های میدانی، نسبت به طراحی و اجرای مداخلات پایدار در این محله اقدام کنند.
کلگه، اگرچه امروز با چالش‌های جدی روبه‌روست، اما همچنان بخشی از حافظه‌ی تاریخی و هویت شهری مسجدسلیمان را در خود دارد. احیای آن، نه‌تنها بازسازی یک محله، بلکه احیای پیوندهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دل این شهر است—به شرط آن‌که خدمات شهری و اجتماعی، نه به‌عنوان بخش فرعی، بلکه به‌عنوان ستون اصلی بازآفرینی در نظر گرفته شوند.
Δ